Skip to content
New issue

Have a question about this project? Sign up for a free GitHub account to open an issue and contact its maintainers and the community.

By clicking “Sign up for GitHub”, you agree to our terms of service and privacy statement. We’ll occasionally send you account related emails.

Already on GitHub? Sign in to your account

Create README_PL.md #65

Open
wants to merge 2 commits into
base: main
Choose a base branch
from
Open
Changes from all commits
Commits
File filter

Filter by extension

Filter by extension

Conversations
Failed to load comments.
Loading
Jump to
Jump to file
Failed to load files.
Loading
Diff view
Diff view
97 changes: 97 additions & 0 deletions README_PL.md
Original file line number Diff line number Diff line change
@@ -0,0 +1,97 @@
# ZK Credo

## Wolność → Postęp → Dobrobyt

![Freedom → Progress → Prosperity](freedom-progress-prosperity.jpeg)

Historia pokazuje nam, jak technologia może rozszerzać wolności osobiste, uwalniając kreatywność i innowacje, prowadząc do postępu i dobrobytu.

Wczesne cywilizacje prowadziły księgi rachunkowe, aby śledzić transakcje, umożliwiając jednostkom i społecznościom zarządzanie finansami oraz kooperację. Wynalezienie druku zdemokratyzowało wiedzę, poprzez powszechne udostępnienie informacji dla każdego, co pobudziło myślenie krytyczne oraz postęp naukowy.

Rewolucja Przemysłowa, napędzona technologicznymi przełomami takimi jak wynalezienie silnika parowego oraz mechanizacji, doprowadziła do niespotykanego do tej pory dobrobytu gospodarczego i społecznego.

W dwudziestym wieku powstanie kryptografii oraz internetu spowodowało transformację komunikacji oraz dostępu do informacji. To poszerzenie osobistych swobód utworzyło możliwości ekonomiczne dla miliardów ludzi.

Dziś stoimy u progu nowej ery blokchain oraz Web3. Podobnie jak Internet kiedyś zmienił dostęp do informacji, tak Web3 zmienia obraz cyfrowego posiadania oraz wymiany wartości. Oferuje obiecujące, nowe formy organizacji społecznej, na przykład "stany sieciowe" [^1].
Copy link

Choose a reason for hiding this comment

The reason will be displayed to describe this comment to others. Learn more.

Suggested change
Dziś stoimy u progu nowej ery blokchain oraz Web3. Podobnie jak Internet kiedyś zmienił dostęp do informacji, tak Web3 zmienia obraz cyfrowego posiadania oraz wymiany wartości. Oferuje obiecujące, nowe formy organizacji społecznej, na przykład "stany sieciowe" [^1].
Dziś stoimy u progu nowej ery blokchain oraz Web3. Podobnie jak Internet kiedyś zmienił dostęp do informacji, tak Web3 zmienia obraz cyfrowego posiadania oraz wymiany wartości. Oferuje obiecujące, nowe formy organizacji społecznej, na przykład "państwa w sieci" [^1].


Podróż poprzez fale kryptograficznej rewolucji trwa. Po kryptografii klucza publicznego oraz blockchainach, które zaznaczyły pierwszą i drugą falę, stoimy w obliczu trzeciej: Rewolucji ZK (Zero Knowledge). W połączeniu z Web3, Rewolucja ZK ma na celu zdefiniowanie naszej wspólnej przyszłości, stanowiąc świadectwo potęgi technologii w odblokowywaniu wolności osobistej.

## Rewolucja ZK

![ZK Revolution](zk-revolution.jpeg)

"ZK" to termin o dwóch znaczeniach. Pierwotnie oznaczał "Zero-Knowledge (Proofs)", lub, jeśli nalegasz, "Zipped by Kryptography" [^2]. Dziś "ZK" łączy w sobie pewną większą ideę, zawartą w trzech właściwościach: Uczciwości, Prywatności i Magii.

### Uczciwość

*“Uczciwość to robienie właściwej rzeczy... nawet gdy nikt inny nie patrzy ani nigdy się nie dowie.”* [^3]

ZK rezonuje z etosem "nie ufaj, weryfikuj", który leży u podstaw matematyki, oprogramowania open source oraz blockchainów. Uczciwość obliczeń, umożliwiona na dowolną skalę przez rekurencyjne dowody ZK, stanowi fundament tego obszaru.

### Prywatność

“*Prywatność jest niezbędna otwartemu społeczeństwu w erze elektronicznej.”* [^4]

W sferze blockchain, prywatność, postrzegana jako fundamentalne prawo, stwarza wyzwania, które są rozwiązywane przez ZK. Prywatność nie powinna być darem, który otrzymujemy; to fundamentalne prawo, które musimy wspólnie utrzymywać i bronić.

### Magia

*“Jakakolwiek dostatecznie zaawansowana technologia jest nieodróżnialna od magii”* [^5]

ZK, pieszczotliwie nazywane "Magiczną Księżycową Matematyką", to cud technologii. Sprawia, że coś uciążliwego staje się proste, zamieniając zawiłe operacje w kilka kliknięć. Umożliwia zintegrowane systemy, gdzie składniki płynnie się synchronizują. Ponadto umożliwia te cuda, jednocześnie szanując prywatność i kontrolę użytkownika.

## Prawa ZK

![ZK Principles](zk-principles.jpeg)

Wierzymy, że aby służyć jako fundament Internetu Wartości, zdecentralizowane sieci muszą przestrzegać poniższych zasad:

> **Brak konieczności ufania.** Użytkownicy muszą być w stanie niezależnie zweryfikować uczciwość transakcji oraz stanu sieci, bez konieczności polegania na innych.
>
> **Bezpieczeństwo.** Atak na dowolnego użytkownika musi być tak trudny i kosztowny, jak atak na całą sieć, nawet dla najbardziej wpływowych podmiotów na świecie.
>
> **Niezawodność.** Sieć musi konsekwentnie i poprawnie wykonywać swoje funkcje bez pomyłek.
>
> **Odporność na cenzurę.** Użytkownicy muszą mieć możliwość dokonywania transakcji w sieci bez konieczności uzyskania zgody od kogokolwiek.
>
> **Prywatność.** Użytkownicy muszą mieć możliwość ochrony swojej tożsamości oraz szczegółów transakcji. Wrażliwe informacje nie mogą być udostępniane innym w sieci bez zgody użytkownika.
>
> **Hiperskalowalność.** Sieć musi mieć zdolność do nieograniczonego rozwoju, jednocześnie zachowując wszystkie inne istotne właściwości.
>
> **Dostępność.** Aplikacje i usługi w sieci muszą być tak samo dostępne, łatwe w użyciu i bezpieczne jak najnowocześniejsze zcentralizowane alternatywy.
>
> **Suwerenność.** Każda grupa użytkowników, nawet mniejszościowa, musi mieć prawo do wyjścia, czyli odłączenia się od sieci, zabierając ze sobą swoje aktywa przy minimalnych kosztach.

Obecnie Ethereum najbardziej zbliża się do realizacji wizji blockchainowej sieci stanowiącej kręgosłup Internetu Wartości. Funkcjonuje jako sieć pozbawiona konieczności zaufania, bezpieczna, niezawodna, odporna na cenzurę oraz suwerenna. Niemniej jednak w chwili obecnej nie spełnia pozostałych warunków wizji: prywatności, hiperskalowalności oraz dostępności.

Dzięki magii ZK, Web3 zbudowane na Ethereum może stać się ostoją prywatności i osiągnąć nieograniczoną skalowalność, jednocześnie zachowując uczciwość. W tym transformowalnym stadium stanie się dostępnym i przystępnym sanktuarium dla cyfrowego samodzielnego posiadania.
Copy link

Choose a reason for hiding this comment

The reason will be displayed to describe this comment to others. Learn more.

Suggested change
Dzięki magii ZK, Web3 zbudowane na Ethereum może stać się ostoją prywatności i osiągnąć nieograniczoną skalowalność, jednocześnie zachowując uczciwość. W tym transformowalnym stadium stanie się dostępnym i przystępnym sanktuarium dla cyfrowego samodzielnego posiadania.
Dzięki magii ZK, Web3 zbudowane na Ethereum może stać się ostoją prywatności i osiągnąć nieograniczoną skalowalność, jednocześnie zachowując uczciwość. W tej epoce transformacji stanie się dostępnym i przystępnym sanktuarium dla cyfrowego samodzielnego posiadania.


To współgra z wizją ZK i wzmocni jednostki na całym świecie, niezależnie od lokalizacji. Odblokowanie tych możliwości rozpocznie nową falę wolności, postępu i dobrobytu, wpływającą na życie ludzi na całym świecie.

## Wspólne działanie

![The Collective Action](the-collective-action.jpeg)

"Prawa ZK" uprawniają sieć, w której zaufanie do operatorów nie jest potrzebne do zabezpieczania aktywów i kontroli stanowionej przez użytkowników. Nawet jeśli Lord Voldemort miałby dostęp do naszych serwerów, nie byłby w stanie zaszkodzić prawu do posiadania ani kontrolować aktywów użytkowników.

Jakkolwiek technologia ewoluuje, podobnie do blockchainów. Prawa ZK nie mogą być w pełni zabezpieczone wyłącznie przez technologię. Aby zapewnić trwałą ochronę, społeczność musi wynieść na piedestał nieuchwytną koncepcję decentralizacji.
Copy link

Choose a reason for hiding this comment

The reason will be displayed to describe this comment to others. Learn more.

Suggested change
Jakkolwiek technologia ewoluuje, podobnie do blockchainów. Prawa ZK nie mogą być w pełni zabezpieczone wyłącznie przez technologię. Aby zapewnić trwałą ochronę, społeczność musi wynieść na piedestał nieuchwytną koncepcję decentralizacji.
Jednakże technologia się rozwija, podobnie jak blockchainy. Prawa ZK nie mogą być w pełni zabezpieczone wyłącznie przez technologię. Aby zapewnić trwałą ochronę, społeczność musi wynieść na piedestał nieuchwytną koncepcję decentralizacji.


Jeśli sieć posiada wszelkie wymienione atrybuty, ale zarządzanie nią spada w ręce uprzywilejowanych nielicznych, jest skazana na niepowodzenie. Ci nieliczni dostosują zasady dla własnej korzyści, niszcząc wartość sieci. Historia Internetu stanowi przestrogę. Jego początki obiecywały decentralizację, ale z czasem dane użytkowników oraz ruch internetowy znalazły się pod kontrolą nielicznych gigantów technologicznych, którzy ukształtowali krajobraz cyfrowy na ich korzyść.

Aby uniknąć tego losu, wierzymy, że społeczność ZK musi być zdecydowanie suwerenna, przez wzniesienie prawa do wyjścia do roli obowiązku moralnego. Kiedy sieć zacznie odbiegać od swoich zasad, społeczność musi się zjednoczyć i poprzeć swoje wartości, migrując do nowej sieci.

Identyfikacja takiej erozji wartości nie jest łatwa: ucisk jest często subtelny, stopniowo podgryza wolność. Wywierający nacisk mogą również publicznie karać niezgadzających się, aby zasiać strach i zachęcić do *zbiorowej bezczynności*.

Przeciwko takim działaniom, *działanie zbiorowe* jest niezbędne. Społeczność musi chronić mniejszości i celebrować tych, którzy odważnie przeciwstawiają się uciskowi. Wbicie tego zbiorowego zaangażowania głęboko w społeczność jest kluczowe dla zachowania wolności Internetu Wartości.

Realizacja tych praw wymaga czasu oraz wytrwałości. Konieczne jest systematyczne, pragmatyczne podejście do decentralizacji. Choć możliwe są krótkoterminowe kompromisy, niezachwiana długoterminowa wizja pozostaje niezmienna: rozwijanie osobistej wolności dla wszystkich.

Pozostańmy nieugięci w obronie cyfrowego samodzielnego posiadania.

Naprzód!

[^1]: [The Network State](https://thenetworkstate.com/the-network-state-in-one-sentence).
[^2]: [Zipped by Kryptography](https://twitter.com/vitalikbuterin/status/1309298689156866048)
[^3]: Charles Marshall, Shattering the Glass Slipper.
[^4]: [Cypherpunk Manifesto](https://nakamotoinstitute.org/static/docs/cypherpunk-manifesto.txt)
[^5]: [Clarke's Third Law](https://en.wikipedia.org/wiki/Clarke%27s_three_laws)