Gestathattr.txt

1.
Gáttir allar
áðr gangi fram
um skoðask skyli
um skygnask skyli
því at óvíst
er at vita
hvar óvinir
sitja á fleti fyrir

2. 
Gefendr heilir
gestr er inn kominn
hvar skal sitja sjá?
Mjök er bráðr
sá er bröndum skal
síns um freista frama

3. 
Elds er þörf
þeims inn er kominn
ok á kné kalinn
matar ok váða
es manni þörf
þeims hefir um fjall farit

4. 
Vats er þörf
þeims til verðar kømr
þerru ok þjóðlaðar
góðs um œðis
ef sér geta mætti
orðs ok endrþögu

5. 
Vits er þörf
þeims viða ratar
dælt er heima hvat
at augabragði verðr 
sá er ekki kann
ok með snotrum sitr

6. 
At hyggjandi sinni
skylit maðr hrœsinn vera
heldr gætinn at geði
þá er horskr ok þögull
kømr heimisgarða til
sjaldan verðr viti vörum
því at óbrigðra vin
fær maðr aldregi
en manvit mikit

7. 
Hinn vari gestr
er til verðar kømr
þunnu hljóði þegir
eyrum hlýðir
en augum skoðar
svá nýsisk fróðra hverr fyrir

8. 
Hinn er sæll
er sér of getr
lof ok líknstafi
ódælla er við þat
er maðr eiga skal
annars brjóstum í

9. 
Sá er sæll
er sjalfr of á
lof ok vit meðan lifir
því at ill röð
hefr maðr opt þegit
annars brjóstum ór

10. 
Byrði betri
berrat maðr brautu at
en sé manvit mikit
auði betra
þykkir þat í ókunnum stað
slíkt er válaðs vera

11. 
Byrði betri
berrat maðr brautu at
en sé manvit mikit
vegnest verra
vegra hann velli at
an sé ofdrykkja öls

12. 
sem gótt kveða
öl alda sonum
því at færa veit
er fleira drekkr
síns til geðs gumi

13. 
Óminnishegri heitir
sá er yfir ölðrum þrumir
hann stelr geði guma
þess fugls fjöðrum
ek fjötraðr vask
í garði Gunnlaðar

14. 
Ölr ek varð
varð ofrölvi
at hins fróða Fjalars
því er ölðr bazt
at aptr of heimtir
hverr sitt geð gumi

15. 
Þagalt ok hugalt
skyli þjóðans barn
ok vígdjarft vera
glaðr ok reifr
skyli gumna hverr
unz sínn bíðr bana

16. 
Ósnjallr maðr
hyggsk munu ey lifa
ef hann við víg varask
en elli gefr
honum engi frið
þótt honum geirar gefi

17. 
Kópir afglapi
er til kynnis kømr
þylsk hann umbeða þrumir
alt er senn
ef hann sylg um getr
uppi er þá geð guma

18. 
Sá einn veit
er víða ratar
ok hefr fjölð um farit
hverju geði
stýrir gumna hverr
sá er vitandi er vits

19. 
Haldit maðr á keri
drekki þó at hófi mjöð
mæli þarft eða þegi
ókynnis þess 
var þik engi maðr
at þú gangir snemma at sofa

20. 
Gröðugr halr
nema geðs viti
etr sér aldrtrega
opt fær hlœgis
er með horskum kømr
manni heimskum magi

21. 
Hjarðir þat vitu
nær þær heim skulu
ok ganga þá af grasi
en ósviðr maðr
kann ævagi
síns um mál maga

22. 
Vesall maðr
ok illa skapi
hlær at hvívetna
hitki hann veit
er hann vita þyrpti
at hann era vamma vanr

23. 
Ósviðr maðr
vakir um allar nætr
ok hyggr at hvívetna
þá er móðr
er at morni kømr
alt er vil sem var

24. 
Ósnotr maðr
hyggr sér alla vera
viðhlæjendr vini
hitki hann fiðr
þótt þeir um hann fár lesi
ef hann með snotrum sitr

25. 
Ósnotr maðr
hyggr sér alla vera
viðhlæjendr vini
þá þat fiðr
er at þingi kømr
at hann á formælendr fá

26. 
Ósnotr maðr
þykkisk alt vita
ef hann á sér í vá veru
hitki hann veit
hvat hann skal við kveða
ef hans freista firar

27. 
Ósnotr maðr
er með aldir kømr
þat er bazt at hann þegi
engi þat veit
at hann ekki kann
name hann mæli til mart
veita maðr
hinn er vætki veit
þótt hann mæli til mart

28. 
Fróðr sá þykkisk
er fregna kann
ok segja hit sama
eyvitu leyna
megu ýta synir
því er gengr of guma

29. 
Œrna mælir
sá er eva þegir
staðlausu stafi
hraðmælt tunga
nema haldendr eigi
opt sér ógótt um gelr

30. 
At augabragði
skala maðr anna hafa
þótt til kynnis komi
margr þá fróðr þykkisk
ef hann freginn erat
ok nái hann þurrfjallr þruma

31.
Fróðr þykkisk
sá er flótta tekr
gestr at gest hæðinn
veita görla
sá er of verði glissir
þótt hann með grömum glami

32.
Gunnar margir
erusk gagnhollir
en at virði vrekask
aldar róg
þat mun æ vera
órir gestr við gest	

33.
Árliga verðar
skyli maðr opt fá
nema til kynnis komi
sitr ok snópir
lætr sem solginn sé
ok kann fregna at fá	

34.
Afhvart mikit
er til ills vinar
þótt á brautu búi
en til góðs vinar
liggja gagnvegir
þótt hann sé firr farinn	

35.
Ganga skal
skala gestr vera
ey í einum stað
ljúfr verðr leiðr
ef lengi sitr
annars fletjum á	

36.
Bú er betra
þótt lítit sé
halr er heima hverr
þótt tvær geitr
eigi ok taugreptan sal
þat er þó betra an bœn	

37.
Bú er betra
þótt lítit sé
halr er heima hverr
blóðugt er hjarta
þeims biðja skal
sér í mál hvert matar	

38.
Vápnum sínum
skala maðr velli á
feti ganga framar
því at óvist er at vita
nær verðr á vegum úti
geirs um þörf guma	

39.
Fanka ek mildan mann
eða svá matar góðan
at værit þiggja þegit
eða síns féar
svá gjöflan
at leið sé laun ef þiggr	

40.
Féar síns
er fengit hefir
skylit maðr þörf þola
opt sparir leiðum
þats hefir ljúfum hugat
mart gengr verr en varir	

41.
Vápnum ok váðum
skulu vinir gleðjask
þat er á sjalfum sýnst
viðr gefendr ok endrgefendr
erusk vinir lengst,
ef þat bíðr at verða vel	

42.
Vin sínum
skal maðr vinr vera
ok gjalda gjöf við gjöf
hlátr við hlátri
skyli hölðar taka
en lausung við lygi	

43.
Vin sínum
skal maðr vinr vera
þeim ok þess vinr
en óvinar síns
skyli engi maðr
vinar vinr vera	

44.
Veiztu ef þú vin átt
þanns þú vel trúir
ok vill þú af honum gótt geta
geði skalt við þann
blanda ok gjöfum skipta
fara at finna opt	

45.
Ef þú át annan
þanns þú illa trúir
vildu af honum þó gótt geta
fagrt skalt við þann mæla
en flátt hyggja
ok gjalda lausung við lygi	

46.
Þat er enn of þann
er þú illa trúir
ok þér er grunr at hans geði
hlæja skaltu við þeim
ok um hug mæla
glík skulu gjöld gjöfum	

47.
Ungr var ek forðum
fór ek einn saman
þá varð ek villr vega
auðigr þóttumk
er ek annan fann
maðr er manns gaman	

48.
Mildir frœknir
menn bazt lifa
sjaldan sút ala
en ósnjallr maðr
uggir hotvetna
sýtir æ gløggr við gjöfum	

49.
Váðir mínar
gaf ek velli at
tveim trémönnum
rekkar þat þóttusk
er þeir ript höfðu
neiss er nøkkviðr halr	

50.
Hrørnar þöll
sú er stendr þorpi á
hlýrat henni börkr né barr
svá er maðr 
sá er mangi ann
hvat skal hann lengi lifa?	

51.
Eldi heitari
brinn með illum vinum
friðr fimm daga,
en þá sloknar
es hinn sétti kømr
ok versnar allr vinskapr	

52.
Mikit eitt
skala manni gefa
opt kaupir sér í lítlu lof
með hálfum hleifi
ok með höllu keri
fekk ek mér félaga	

53.
Lítilla sanda
lítilla sæva
lítil eru geð guma
því at allir menn
urðut jafnspakir
hálf er öld hvar	

54.
Meðalsnotr
skyli manna hverr
æva til snotr sé
þeim er fyrða
fegrst at lifa
er vel mart vitut	

55.
Meðalsnotr
skyli manna hverr
æva til snotr sé
því at snotrs manns hjarta
verðr sjaldan glatt,
ef sá er alsnotr er á	

56.
Meðalsnotr
skyli manna hverr
æva til snotr sé
ørlög sín
viti engi fyrir
þeim er sorgalausastr sefi	

57.
Brandr af brandi
brinn unz brunninn er
funi kveykisk af funa
maðr af manni
verðr at máli kuðr
en til dœlskr af dul	

58.
Ár skal rísa
sá er annars vill
fé eða fjör hafa
sjaldan liggjandi úlfr
lær um getr
né sofandi maðr sigr	

59.
Ár skal rísa
sá er á yrkendr fá
ok ganga síns verka á vit
mart um dvelr
þann er um morgin sefr 
hálfr er auðr und hvötum	

60.
Þurra skíða
ok þakinna næfra
þess kann maðr mjöt
ok þess viðar
er vinnask megi
mál ok misseri	

61.
Þveginn ok mettr
ríði maðr þingi at
þótt hann sét væddr til vel
skúa ok bróka
skammisk engi maðr
né hests in heldr
þótt hann hafit góðan	

62.
Snapir ok gnapir
er til sævar kømr
örn á aldinn mar
svá er maðr
er með mörgum kømr
ok á formælendr fá	

63.
Fregna ok segja
skal fróðra hverr
sá er vill heitinn horskr
einn vita
né annarr skal
þjóð veit ef þrír ro	

64.
Ríki sitt
skyli ráðsnotra
hverr í hófi hafa
þá hann þat finnr 
er með frœknum kømr 
at engi er einna hvatastr	

65.
Orða þeira
er maðr öðrum segir
opt hann gjöld um getr	

66.
Mikilsti snemma
kom ek í marga staði 
en til síð í suma
öl var drukkit 
sumt var ólagat
sjaldan hittir leiðr í lið	

67.
Hér ok hvar 
myndi mér heim of boðit
ef þyrftak at málungi mat 
eða tvau lær hengi
at ins tryggva vinar
þars ek hafða eitt etit	

68.
Eldr er beztr
með ýta sonum
ok sólar sýn 
heilyndi sitt
ef maðr hafa náir 
án við löst at lifa	

69.
Erat maðr alls vesall 
þótt hann sé illa heill 
sumr er af sonum sæll 
sumr af frændum 
sumr af fé œrnu
sumr af verkum vel

70.
Betra er lifðum
en sé ólifðum 
ey getr kvikr kú
eld sá ek upp brenna
auðgum manni fyrir 
en úti var dauðr fyr durum	

71.
Haltr ríðr hrossi 
hjörð rekr handarvanr 
daufr vegr ok dugir
blindr er betri
en brenndr sé
nýtr manngi nás	

72.
Sonr er betri 
þótt sé síð of alinn 
eptir genginn guma
sjaldan bautarsteinar
standa brautu nær
nema reisi niðr at nið	

73.
Tveir ro eins herjar
tunga er höfuðs bani
er mér í heðin hvern
handar væni	

74.
Nótt verðr feginn
sá er nesti trúir
skammar ro skips rár
hverf er haustgríma
fjölð um viðrir
á fimm dögum 
en meira á mánuði	

75.
Veita hinn
er vættki veit 
margr verðr af aurum api
maðr er auðigr 
annarr óauðigr

76.
Deyr fé 
deyja frændr 
deyr sjálfr it sama 
en orðstírr
deyr aldregi
hveim er sér góðan getr	

77.
Deyr fé 
deyja frændr 
deyr sjálfr it sama 
ek veit einn
at aldri deyr 
dómr um dauðan hvern	

78.
Fullar grindr 
sá ek fyr Fitjungs sonum 
nú bera þeir vánarvöl 
svá er auðr
sem augabragð 
hann er valtastr vina	

79.
Ósnotr maðr 
ef eignask getr
fé eða fljóðs munuð 
metnaðr honum þróask
en mannvit aldregi 
fram gengr hann drjúgt í dul